Περί διαπραγμάτευσης…

Τα τελευταία χρόνια όλοι μας έχουμε εισέλθει στον αστερισμό των διαπραγματεύσεων. Είναι ίσως η πιο πολυσυζητημένη λέξη στο χώρο της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Οι τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις την μετέτρεψαν σε ορόσημο, διότι γύρω από αυτή χτίστηκαν οι προεκλογικές εξαγγελίες των κομμάτων τα οποία διεκδικούσαν την εξουσία. Οι επικοινωνιολόγοι βρήκαν στην εκφορά της το κλειδί της επιτυχούς εκλογικής έκβασης καθώς ήταν προφανές ότι ο χειρισμός της, σε συνδυασμό με την αγωνία των πολιτών για το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, ξεπερνούσε πολιτικές παρατάξεις, ιδεολογίες και φιλοσοφίες.

Τι είναι ακριβώς η διαπραγμάτευση διότι πολλές φορές τείνουμε να χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας μία λέξη, όπως και το PSI, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε πλήρως την ερμηνεία της. Διαπραγμάτευση είναι η διαδικασία λήψης κοινά αποδεκτών αποφάσεων από δύο ή και περισσότερα εμπλεκόμενα μέρη, τα οποία αρχικά είχαν διατυπώσει διαφορετικές απόψεις ή θέσεις σε συγκεκριμένο ζήτημα ή και ζητήματα. Η επιτυχής διαπραγμάτευση υφίσταται όταν τα δύο μέρη καταλήγουν σε συμβιβασμό της διαφοράς τους χωρίς να διαταράσσονται οι προσωπικές τους σχέσεις.

Στην περίπτωση της χώρας μας οι εμπλεκόμενοι στη διαπραγμάτευση είναι ισότιμες χώρες μέλη της ΕΕ σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες και το διεθνές δίκαιο. Είναι επίσης κοινά αποδεκτό ότι δεν αναφερόμαστε σε προσωπικές αλλά σε διεθνείς σχέσεις μεταξύ κρατών, οι οποίες έχουν καθοριστεί, διέπονται και ισχύουν υπό τους παραπάνω κανόνες δικαίου ώστε να εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον των κρατών-μελών της ένωσης. Συγχρόνως η ιδέα της ΕΕ βασίζεται στην πολυμερή διακυβέρνηση και στην αντίστοιχη σταδιακή απεμπόληση του δικαιώματος της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών της.

Εάν αναλύσουμε την πρόσφατη διαπραγματευτική τακτική της ελληνικής κυβέρνησης με το κουαρτέτο των δανειστών θα διαπιστώσουμε ότι αυτή εξακολουθεί να στηρίζεται στη δυνατότητα μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης να θέτει κόκκινες γραμμές. Αυτό μεν είναι επικοινωνιακό τέχνασμα αλλά δεν αποτελεί ουσιαστικά διαπραγμάτευση. Η αναφορά στη «μη περικοπή των κύριων συντάξεων» ή ακόμη ότι «οι συντάξεις έχουν μειωθεί αρκετά τα χρόνια των μνημονίων» δεν αποτελούν επιχειρήματα. Η απαντήσεις στα θέματα στα οποία οι δανειστές έχουν αντίθετη άποψη πρέπει να είναι τεκμηριωμένες.

Οφείλουμε να τονίσουμε ότι οι δανειστές παρεμβαίνουν όταν διαπιστώσουν ανυπαρξία στις κυβερνητικές προτάσεις. Ας μη ξεχνάμε ότι σε ένα Eurogroup (Μάρτιος 2015), ακόμη και η Κύπρος είχε συμφωνήσει πως οι ελληνικές προτάσεις προς τους εταίρους ήταν ασαφείς. Το παράδειγμα της Κύπρου είναι απολύτως διαφωτιστικό. Από την είσοδο τους στο μνημόνιο (Μάρτιος 2013), και μάλιστα με βίαιο τρόπο λόγω του κουρέματος, οι απλοί πολίτες και οι πολιτικοί, όλοι μαζί, έδειξαν απίστευτη αξιοπρέπεια και ενότητα, παρά τις διαφορές τους, εργάστηκαν ενωμένοι, χωρίς αντιδράσεις, για να σωθεί η χώρα τους.

Η διαπραγμάτευση με τους δανειστές μας εξαντλείται στον τρόπο εξειδίκευσης των μέτρων τα οποία απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του μνημονίου που είναι ψηφισμένος νόμος του κράτους.  Αναμφισβήτητα οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις δεν προχωρούσαν διαχρονικά στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων (πχ. μεταρρυθμίσεων) από τις δανειακές συμφωνίες, αρνούμενες να αποδεχθούν το πολιτικό κόστος το οποίο μετέτεθαν στους δανειστές. Το αν υπήρχαν επιπρόσθετοι περιορισμοί λόγω της κρίσης ή των συμφωνιών τις οποίες απεδέχθησαν  οι προηγούμενοι, είναι μεν θέμα ουσίας αλλά όχι διαπραγμάτευσης.

Η διαπραγμάτευση απαιτεί επίμονο ολοκληρωμένο έργο με ποσοτικοποιημένα στοιχεία τα οποία αποτελούν και το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Στις προτάσεις των δανειστών μας πρέπει να υπάρχουν ουσιαστικές απαντήσεις και ρεαλιστικές αντιπροτάσεις. Η πρώτη φορά κατά την οποία η ελληνική κυβέρνηση έκανε εμπεριστατωμένες προτάσεις, έγινε με τη βοήθεια των Γάλλων. Οι δανειστές ζητούν να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας και εμείς θέλουμε ένα αποτελεσματικό κράτος, το οποίο θα μας οδηγήσει επιτυχώς έξω από φαύλο κύκλο της κρίσης. Τελικά σε όρους καθαρά διαπραγμάτευσης, οι διαφορές μας είναι ελάχιστες.